Koliek veroorzaakt door zand, ofwel zandkoliek, betekent letterlijk dat er koliek is ontstaan doordat er zand in de darmen is achtergebleven en is opgehoopt. Voordat het paard een acute koliekaanval krijgt zit het zand al langere tijd in de darm.

Symptomen zandkoliek

Het zand kan, in de tijd dat het in de darm zit, gaan ‘schuren’ langs de binnenkant van de darm waardoor voedingsstoffen minder goed worden opgenomen:

• De algehele conditie van het paard wordt minder en het kan hierdoor vermageren.
• Verder kan zand voorkomen dat water uit de darm wordt opgenomen en dan kan diarree ontstaan.
• Andere signalen die kunnen duiden op aanwezigheid van zand in de darmen zijn zand in de drinkbak, wisselende mestconsistentie, opgezette buik, ongemak tijdens het rijden en/of singelnijd.

In de periode dat het zand zich heeft kunnen ophopen in de darm, kan het paard soms al heel subtiele en aspecifieke signalen laten zien. Dit proces kan heel geleidelijk en relatief onopgemerkt gaan. Als de aanwezigheid van zand in het maagdarmkanaal tijdig wordt geconstateerd, kan het probleem vaak relatief eenvoudig (en zonder operatie) opgelost worden. Wanneer het onbehandeld blijft en de hoeveelheid zand geleidelijk toeneemt, is in sommige gevallen een koliekoperatie noodzakelijk.

Voorkomen is beter dan genezen

Risicofactoren kunnen zitten in de huisvesting, bijvoorbeeld hooi voeren op of nabij zandgrond, weidegang met heel kort gras waardoor het paard het gras eerder met de wortel en al zal opeten, ook het hooi kan zand bevatten. Door het tijdig herkennen van de signalen en de risicofactoren kunnen er op tijd passende maatregelen worden getroffen.

Preventie zandkoliek

Maatregelen om zand te kunnen voorkomen zijn:

• Voldoende beweging
• Continue beschikbaarheid van ruwvoer zoals bijvoorbeeld hooinetten of slowfeeders
• Schoon, vers water
• Strookbegrazing
• 1 keer per 1, 2 of 3 maanden een preventieve kuur met psyllium vezels. Deze vezels vormen een gelei in de darmen en nemen het zand mee naar buiten.

Mestonderzoek

Om te achterhalen of er zand in de darmen van uw paard zit, kan er mestonderzoek gedaan worden. U kunt de mest mengen met water en laten uitzakken, het zand zakt dan naar de bodem. Echter wordt het zand vaak intermitterend uitgescheiden, waardoor het soms niet in de mest te vinden is, terwijl het wel in de darm aanwezig is. Tevens zegt het zand in de mest niets over de totale hoeveelheid zand in de darm.

Röntgenfoto

Een meer betrouwbare manier om er zeker van te zijn of uw paard zand in de darmen heeft is het maken van een röntgenfoto van de buik. Door de hoge dichtheid van zand is zand goed zichtbaar op de röntgenfoto. We kunnen dan direct zien om hoeveel zand het gaat.

Voor het laten maken van een röntgenfoto kunt u zich door uw dierenarts laten doorverwijzen naar onze afdeling Diagnostische Beeldvorming. Deze stuurt uw gegevens naar ons toe en daarna nemen wij contact met u op om een afspraak te maken.

Behandeling zandkoliek

Mocht er zand in de darmen van uw paard aanwezig zijn, dan kunt u ter plaatse, na een kort consult, de juiste dosering psyllium vezels mee krijgen. Na de behandeling kan er indien gewenst een controlefoto worden gemaakt.

Ook wanneer uw paard geen klachten vertoont, kan het zinvol zijn om eens een röntgenfoto te laten maken. Dit kan namelijk een goed beeld geven van de uitgangssituatie nadat een paard is veranderd van locatie of management en het kan tevens een idee geven of het huidige (zand)management goed is.